Bóle pleców, nadgarstków i ramion to jedne z najczęstszych dolegliwości zgłaszanych przez pracowników w całej Europie. Według danych Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy, aż 24% pracowników skarży się na bóle kręgosłupa, a 22% na bóle mięśni. Przyczyną jest często nadmierne obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego związane z wykonywaną pracą. W tym artykule wyjaśniam, czym jest analiza obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego, kiedy pracodawca musi ją przeprowadzić i jak wykorzystać ją do pozyskania dotacji z ZUS.
Obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego to suma wszystkich czynników fizycznych oddziałujących na mięśnie, ścięgna, stawy i kręgosłup pracownika podczas wykonywania pracy. Wyróżniamy trzy główne rodzaje obciążeń:
Obciążenie dynamiczne – związane z podnoszeniem, przenoszeniem i przemieszczaniem przedmiotów. Dotyczy pracowników magazynów, produkcji, budowy, ale też kurierów czy opiekunów osób starszych.
Obciążenie statyczne – wynika z utrzymywania wymuszonej pozycji ciała przez dłuższy czas. Dotyczy m.in. pracowników biurowych, kierowców, chirurgów, fryzjerów.
Praca monotypowa – powtarzanie tych samych ruchów przez większość zmiany roboczej. Typowa dla pracowników linii produkcyjnych, kasjerów, osób pracujących przy komputerze.
Każdy z tych rodzajów obciążenia może prowadzić do poważnych schorzeń: zespołu cieśni nadgarstka, zapalenia ścięgien, dyskopatii, czy przewlekłych bólów kręgosłupa.
Polskie przepisy BHP nakładają na pracodawcę obowiązek zapewnienia pracownikom warunków pracy, które nie będą powodować nadmiernego obciążenia mięśniowo-szkieletowego. W praktyce oznacza to konieczność przeprowadzenia analizy obciążenia w następujących sytuacjach:
1. Przy ocenie ryzyka zawodowego – każde stanowisko pracy powinno mieć ocenę ryzyka uwzględniającą czynniki ergonomiczne. Jeśli praca wiąże się z dźwiganiem, wymuszonym położeniem ciała lub ruchami powtarzalnymi, analiza obciążenia jest niezbędnym elementem tej oceny.
2. Przy ubieganiu się o dotację z ZUS – to najczęstszy powód, dla którego firmy zlecają profesjonalną analizę. Program dofinansowania ZUS wymaga szczegółowej dokumentacji obciążenia jako załącznika do wniosku.
3. Po wypadku lub chorobie zawodowej – gdy pracownik zgłasza dolegliwości związane z układem ruchu lub gdy dochodzi do wypadku przy pracy.
4. Przy projektowaniu nowych stanowisk – analiza pozwala zaprojektować ergonomiczne stanowisko pracy od początku, zamiast później je korygować.
Do oceny obciążenia stosuje się kilkanaście sprawdzonych metod. Wybór zależy od rodzaju wykonywanej pracy i typu obciążenia, które chcemy zmierzyć.
Metoda OWAS (Ovako Working Posture Analysing System) – jedna z najpopularniejszych metod oceny pozycji ciała podczas pracy. Analizuje położenie tułowia, ramion i nóg oraz obciążenie zewnętrzne. Stosowana przy pracach wymagających częstej zmiany pozycji.
Metoda REBA (Rapid Entire Body Assessment) – szybka metoda oceny obciążenia całego ciała. Uwzględnia pozycje szyi, tułowia, kończyn, zakres ruchu, wywieraną siłę i rodzaj chwytu. Szczególnie przydatna przy pracach w wymuszonej pozycji.
Metoda NIOSH – służy do wyznaczenia dopuszczalnej masy ładunku przy ręcznym podnoszeniu i przenoszeniu. Określa tzw. zalecany limit obciążenia (RWL) dla konkretnego stanowiska.
Metoda MAC (Manual Handling Assessment Charts) – stosowana przy ręcznych pracach transportowych. Ocenia podnoszenie, przenoszenie i prace zespołowe.
Metoda ART (Assessment of Repetitive Tasks) – dedykowana do oceny obciążenia kończyn górnych przy pracach powtarzalnych. Idealna dla stanowisk montażowych i pakowania.
Wydatek energetyczny – pomiar ilości energii wydatkowanej podczas pracy. Pozwala określić, czy praca jest lekka, średnio ciężka, ciężka czy bardzo ciężka.
Prawidłowo przeprowadzona analiza obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego składa się z kilku etapów:
Etap 1: Obserwacja stanowiska pracy Specjalista BHP obserwuje pracownika podczas wykonywania typowych czynności. Dokumentuje pozycje ciała, ruchy, przenoszenie ciężarów i czas trwania poszczególnych czynności.
Etap 2: Chronometraż Szczegółowy pomiar czasu wykonywania poszczególnych czynności podczas całej zmiany roboczej. Dla potrzeb dotacji ZUS wymagane jest minimum 6 pozycji chronometrażu.
Etap 3: Dokumentacja fotograficzna Zdjęcia pracownika przy każdej z analizowanych czynności. Dokumentacja musi być wyraźna i pokazywać pozycję ciała oraz przemieszczane przedmioty.
Etap 4: Pomiary Pomiar masy przenoszonych ładunków, odległości przemieszczania, wysokości podnoszenia i odkładania przedmiotów.
Etap 5: Obliczenia i klasyfikacja ryzyka Zastosowanie wybranej metody (lub kilku metod) do obliczenia poziomu obciążenia i klasyfikacji ryzyka. Wynik wskazuje, czy obciążenie jest akceptowalne, czy wymaga podjęcia działań korygujących.
Etap 6: Prognoza poprawy Jeśli analiza jest wykonywana na potrzeby dotacji ZUS – dokument musi zawierać prognozę ograniczenia obciążenia po wdrożeniu planowanych rozwiązań (np. zakupie wózka, podnośnika czy ergonomicznego fotela).
Zakład Ubezpieczeń Społecznych co roku organizuje konkurs na dofinansowanie działań poprawiających BHP. Jednym z najpopularniejszych obszarów jest właśnie ograniczenie obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego.
Co można sfinansować?
W ramach dotacji ZUS można uzyskać dofinansowanie m.in. na:
Ile można otrzymać?
Wymagana dokumentacja
Do wniosku o dotację ZUS na sprzęt ograniczający obciążenie mięśniowo-szkieletowe musisz dołączyć:
Terminy
Nabór wniosków odbywa się raz w roku, zazwyczaj w lutym i marcu. Projekty są realizowane w roku następnym. Warto przygotować dokumentację z wyprzedzeniem, ponieważ prawidłowe opracowanie analizy obciążenia wymaga czasu.
Zbyt ogólny opis czynności – ZUS wymaga szczegółowego chronometrażu z minimum 6 pozycjami. Opis typu „przenoszenie paczek" jest niewystarczający.
Brak dokumentacji fotograficznej – każda czynność musi być udokumentowana zdjęciem pokazującym pozycję ciała pracownika.
Nieodpowiednia metoda oceny – dobór metody musi odpowiadać rodzajowi wykonywanej pracy. Metoda NIOSH nie sprawdzi się przy pracy biurowej.
Brak prognozy poprawy – sam opis problemu nie wystarczy. Dokument musi pokazywać, jak planowany zakup zmniejszy obciążenie.
Niezgodność z Katalogiem działań ZUS – finansowane mogą być tylko urządzenia wymienione w oficjalnym Katalogu. Nie każdy sprzęt się kwalifikuje.
Samodzielne przygotowanie analizy obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego jest możliwe, ale wymaga znajomości metodologii i doświadczenia. Błędnie przygotowana dokumentacja to najczęstsza przyczyna odrzucenia wniosków o dotację ZUS.
Profesjonalna analiza:
Jako specjalista z certyfikatem audytora ISO i wieloletnim doświadczeniem w dokumentacji BHP, przygotowuję analizy obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego zgodne z wymaganiami ZUS. Dojeżdżam do klientów na terenie całego województwa śląskiego.
Analiza obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego to dokument, który:
Jeśli planujesz zakup sprzętu ograniczającego obciążenie pracowników – wózków, podnośników, ergonomicznych mebli – pamiętaj o przygotowaniu dokumentacji z odpowiednim wyprzedzeniem przed kolejnym naborem wniosków ZUS.
Potrzebujesz analizy obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego?
Przygotuję dla Twojej firmy kompletną dokumentację zgodną z wymaganiami ZUS. Dojeżdżam do klientów w całym województwie śląskim. Pierwsza konsultacja jest bezpłatna – porozmawiajmy o potrzebach Twojej firmy.
Biuro rachunkowe z Rudy Śląskiej. Księgowość, rozliczanie dotacji UE i dokumentacja BHP dla małych firm. Pracuję online i dojeżdżam do klientów na Śląsku.
Zadzwoń do nas
Napisz do nas
kontakt@expertisbiuro.pl
Zakres Usług
Usługi księgowe
Kadry i płace
KPiR
Rozliczanie projektów unijnych
Dokumentacja BHP
Założenie działalności